Contemplatieve fotografie

Anders kijken

… op pad met je camera. Opeens een resonantie in je lijf, ongrijpbaar maar voelbaar. Even is er helemaal niets anders dan hetgeen je heeft doen stoppen en je eigen geraaktheid. Je bent helemaal in het nu, je bent ‘wakker’…

Momenten zoals hierboven beschreven zijn voor iedereen herkenbaar. Ze zijn moeilijk te beschrijven, omdat ze boven het door taal beheerste denken en indelen van onze wereld in hokjes uitstijgen. Deze momenten van ‘flow’ zijn zeer vreugdevol en als de foto de verwondering goed weergeeft, kan de dag niet meer kapot. De kijker voelt dat dit soort foto’s anders zijn, ze ‘raken’ een diepere laag. De resonantie die de persoon gevoeld heeft, heeft hij/zij over weten te brengen op de kijker. Foto’s die vanuit dit soort momenten van ‘flow’ gemaakt zijn, hebben het vaak niet nodig om gedocumenteerd te worden waar het was. De maker weet bij het zien van de foto weer exact waar het was, hoe het rook, wat voor weer het was en wie er eventueel bij hem/haar was, zo wakker was de persoon … In 2016 kwam ik erachter, dat er een naam en methode bestaat om deze momenten van ‘flow’ te beschrijven en te leren creëren: Miksang, Contemplatieve Fotografie. Vanaf die tijd tot op heden, volg ik cursussen (Nederland, Spanje, Griekenland), lees ik alles wat ik maar kan vinden over deze manier van fotograferen en geef ik inmiddels zelf cursussen.

Het woord Miksang, in Miksang, Contemplatieve Fotografie (hierna vervolgens aangeduid als CF), is bedacht door Chögyam Trungpa en betekent ‘goed oog’ in het Tibetaans. De beoefening en deze benadering van CF (er bestaan ook nog andere benaderingen) heeft met name door Michael Wood vorm gekregen. Letterlijk betekent contemplatie het scheiden van iets uit zijn omgeving. Daarnaast kent men vaak een van de volgende vertalingen toe: nadenken, mediteren, bespiegelen, beschouwen, overdenken, overpeinzen. Een kalm soort denken, of geconcentreerde overpeinzing, waarbij de stilte van ‘bewust zijn’ en het luisteren naar je eigen intuïtie bijdraagt aan het begrip van wat je ziet en waarneemt. Jezelf vrijmaken om geheel en al present te zijn. Een en al aandacht hebben voor de dingen om je heen. Hoe bereikbaar ben je voor de wereld, zoals deze zich vertegenwoordigt?

Niet een foto ‘schieten’, maar de foto, het beeld, ‘ontvangen’. Dit is niet een nieuwe gedachte in de fotografie, zoals de quote van Cartier-Bresson al aangeeft. Miksang CF geeft tools in handen om deze momenten zelf te creëren. De aandacht ligt niet bij de techniek van de camera of compositieregels. Miksang CF gaat over het schoonmaken van de lens van je eigen oog. We denken vaak de wereld te kennen, waardoor we deze met oogkappen betreden. In plaats van met een nieuwsgierige niet vooringenomen blik, zoals die van een kind, elke keer weer opnieuw te zien en te ontdekken. De foto’s binnen Miksang CF worden minimaal bewerkt en worden niet gemaakt met het oog op meer raffinement of effect. Miksang foto’s krijgen vaak het label van minimalistisch, maar dit is niet waar. Als je het proces goed doorloopt geeft de foto precies weer wat jou deed stoppen en raakte, niets teveel en niets te weinig, geen ‘ruis’.

Miksang CF beoefenen betekent vertragen, letterlijk langzaam lopen en vertrouwen dat er genoeg visuele waarnemingen zijn. Voelen vanuit overvloed in plaats vanuit tekorten. Het gaat om een werkelijke ervaring van het zien: jouw eigen subjectieve zien, eerst zonder en dan met de camera. Trouw te blijven aan de eerste frisse waarneming vraagt om grote eerlijkheid naar jezelf. In contact blijven met hetgeen je deed stoppen en wat je raakte. Het is een toewijding aan zien: de ervaring wil ervaren worden. Of zoals K. Schippers het zo mooi verwoord heeft:

Jij hebt de dingen niet nodig
om te kunnen zien
De dingen hebben jou nodig
om gezien te kunnen worden 

Onze ogen, ons hart en onze geest weer op één lijn brengen en verbinding maken met het hier en nu. Eén moment tegelijkertijd!  Miksang, CF wordt ook wel “Meditatie in actie” of “Mindful fotograferen” genoemd. Het vraagt veel oefening en gaat net als in het gewone leven met vallen en opstaan. Eenmaal onder de knie brengt Miksang, CF een heleboel voldoening en zal je de wereld met een nieuwe blik waarnemen, niet alleen tijdens het fotograferen.

Zelf ervaren?

Volg een van mijn WORKSHOPS

Actueel aanbod

Bronnen:

• DuBose, J. Effortless Beauty. Photography as an expression of eye, mind and heart. Miksang publications, Boulder (Colorado), 2013.
• Enders, H. Freude am Sehen, Kontemplative Fotografie, dpunkt.verlag, Heidelberg, 2019.
• Hoffmann, T. A. Fotografie als Meditation, Eine Reise zur Quelle der Kreativität.verlag, Heidelberg, 2018.
• Karr, A. & Wood, M. The practice of Complative Photography. Seeing the World with Fresh Eyes, Shambala, Baston, 2011.
• Trungpa, Ch. Dharmakunst. De creatieve dimensie van spiritualiteit. Kunchab, 2001.
• miksang.com